|
MERSİN ENERJİ RAPORU SUNUŞ EMO Mersin Şubesi Enerji Komisyonu ; Enerjide kamu yararını hedefleyen politikalar üretmek ve kamunun enerji politikalarında taraf olmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir komisyondur. Bu amaca uygun olarak Bölgemize yönelik bir enerji raporu hazırlanmıştır. Bilindiği üzere elektrik enerjisi tüketimi, bir ülkenin gelişmişlik göstergesidir. Buradan hareketle önce elektrik enerjisi kaynakları ve kullanımı ile ilgili istatistik bilgiler verilecektir. Hazırlanan bu raporda Mersin bölgesinin enerji altyapısı incelenmiş , enerji sorunları tespit edilerek bununla ilgili alternatif çözüm önerileri ve ne yapılması gerektiği açıklanmıştır. Dolayısıyla bu rapor Enerji dağıtım ve satışını yapan TEDAŞ kurumunun yatırım programı çalışmaları için kaynak olarak kullanılabilecektir. Raporun sonunda Mersin Bölgesi TEİAŞ Trafo Merkezleri ve Enerji tüketimleri listesi ile Mersin OG sistemi tek hat şeması verilmiştir. Türkiye enerji tüketiminin yüzde 38'i petrol, yüzde 27'si kömür, yüzde 23'ü doğalgaz, yüzde 12'si ise yenilenebilir kaynaklara dayalı. Doğal kaynaklarımız son derece ihmal edilmiş durumdadır. Sorun, çok kısa , köklü tedbirlerle çözülemeyecek kadar çok boyutlu. Doğal kaynaklarımız son derece ihmal edilmiş durumdadır. Ne yazık ki Türkiye mevcut kömür, su, rüzgâr, güneş, jeotermal gibi yenilenebilir kaynaklarını ihmal etmiştir. Türkiye'nin yenilenebilir, yani hiç tükenmeyen kendi enerji kaynakları vardır: Hidrolik enerji, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, deniz-dalga enerjisi , jeotermal enerji (yeraltında sıkışmış sıcak su kaynaklan ve buhardan elde edilen enerji), biyo kütle enerji (hayvansal dışkı kökenli gaz) ve katı atık enerji (çöp yığınlarından elde edilen enerji). 2004 yılı sonu itibari ile enerji tüketiminin %37 kadarı doğal kaynaklardan sağlanmaktadır. Üretimin birinci kaynaklara dağılımı ; % 34,8 doğalgaz, % 36,5 hidroelektrik, %20,7 kömür, %6,1 sıvı yakıt, %0,04 rüzgar şeklindedir. Rüzgar enerjisi potansiyel elektrik tüketiminin %20 sini ekonomik olarak karşılayabilecek düzeydedir. Deprem kuşağında olmanın yarattığı bir sonuç olarak jeotermal kaynak zenginliği açısından dünyada 7. sırada olunmasına rağmen bu potansiyelin ancak %4 ü kullanılmaktadır. Diğer enerji kaynaklarına göre de elektrik enerjisi üretimindeki payı %0,08 kadardır. Doğalgaz kaynağına sahip olan ülkelerde bile doğalgazı elektrik üretiminde kullanma oranı yüzde 15 ' i geçmezken doğalgaz kaynağına sahip olmayan ülkemizde halihazırda kullandığımız elektrik enerjisi üretiminin yaklaşık yüzde 50 'si doğalgazdan karşılanmıştır. Sorun, çok kısa , köklü tedbirlerle çözülemeyecek kadar çok boyutlu. Türkiyede 130 ad. HES işletmede olup hidroelektrik kaynaklar toplamı 12.250 MW dır. Hidroelektriğin toplam üretimdeki payı 1980 lerde %50 iken 2005 sonunda %25 e inmiştir. MERSİN BÖLGESİ ENERJİ KAYNAKLARI Bölgemizde halen işletmede olan, inşa halinde olan, yatırım programında olan, planlama ve kesin projesi tamamlanan ve etüt programında yer alan ve ileriki yıllarda ele alınacak olan hidroelektrik santraller hakkında DSİ kaynaklarından alınan bilgiler aşağıda verilmiştir. BÖLGEMİZDEKİ İŞLETMEDE OLAN HİDROELEKTRİK SANTRALLAR Santral Adı Nehir Adı Santral Yeri İşletmeye Alınış Kurulu Güç Yıllık Üretim Tarihi (kW) Kapasitesi(kWh) 1 ) KADINCIK 1 HES Berdan Tarsus Temmuz/1971 70.000 345.000.000 2 ) KADINCIK 2 HES Berdan Tarsus Şubat/1974 56.000 320.000.000 3 ) PAMUK HES Berdan/Pamukluk Çamlıyayla Ekim/2003 23.900 81.000.000 4 ) BERDAN HES Berdan Tarsus Aralık/1996 10.000 48.000.000 5 ) SİLİFKE HES Göksu/Kanal Silifke 1967 400 2.000.000 6 ) GEZENDE HES Göksu/Ermenek Mut Mayıs/1994 159.300 500.000.000 7 ) DERİNÇAY HES Göksu/Karagöl Mut 1967 400 4.500.000 8 ) ZEYNE HES Göksu(Kanal) Gülnar 1975 300 1.200.000 9 ) BOZYAZI HES Bozyazı Bozyazı 1974 400 1.500.000 10 ) ANAMUR HES Dragon Anamur/Çarıklar 1967 600 3.500.000 DSİ 2004 YILI YATIRIM PROGRAMINDA OLAN HİDROELEKTRİK SANTRALLAR 1 ) BİRKAPILI HES Pirinçsuyu Mut ..…………. 48.500 178.000.000 DSİ ETÜT PROGRAMINDA YER ALAN VEYA İLERİKİ YILLARDA ELE ALINACAK OLAN HİDROELEKTRİK SANTRALLAR 1 ) KADINCIK 3 Berdan Tarsus …… 90.000 334.000.000 2 ) EFRENK BARAJI VE HES Müftü Aslanköy ……. 26.000 90.000.000 3 ) SARIKAVAK BRJ VE HES Göksu Mut …… 12.000 32.000.000 4 ) DİNÇ REGÜLATÖRÜ VE HES Göksu Mut …….. 1.000 4.000.000 PLANLAMA VE KESİN PROJESİ TAMAMLANAN HİDROELEKTRİK SANTRALLAR 1 ) KAYRAKTEPE BARAJI VE HES Göksu Mut …… 290.000 768.000.000 2 ) MUT BARAJI VE HES Göksu Mut ……. 91.000 270.000.000 3 ) PAMUKLUK BRJ VE HES Berdan/Pamukluk Çamlıyayla …..… 15.000 72.000.000 4 ) LAMAS 1 ve 2 HES Lamas Erdemli …….. 26.000 165.000.000 5 ) LAMAS 3 ve 4 HES Lamas Erdemli …….. 38.000 193.000.000 (Gama firmasına verilmiş) 6 ) SİLİFKE 2 HES (EİE) Göksu Silifke …….. 41.000 81.000.000 7 ) ALAKÖPRÜ BARAJI VE HES Dragon Anamur ………. 26.000 116.000.000 8 ) OTLUCA HES (EİE) Dragon Anamur ………. 49.000 254.000.000 İNŞA HALİNDE OLAN HİDROELEKTRİK SANTRALLAR 1) LAMAS – GÖKLER HES Lamas Silifke …… 1.600 9.000.000 (EVDİLEK A.Ş. yapmış ancak lisans alınamamış) BÖLGEMİZDEKİ İŞLETMEDE OLAN DİĞER ÖZEL SANTRALLAR 1 ) SEKA Buhar Taşucu Ocak 1984 20.600 138.000.000 2 ) AKGÜBRE Gaz+Buhar Mersin Kasım 1999 12.100 64.800.000 3 ) SODA Buhar Kazanlı Ocak 2002 19.800 108.000.000 4 ) ENERJİSA Gaz+Buhar Yenitaşkent Eylül 2003 65.000 504.000.000 Çimsa fabrikası karşısında bulunan Enerjisa, yakıt olarak nafta kullanmakta iken ekonomik olmadığından yakıt dönüşümü yaparak Haziran 2005 itibariyle doğalgaz kullanımına başlanmıştır. Soda fabrikası sahasında Temmuz 2005 te tesis yapımına başlanan 120 MW güçte Doğalgazla çalışacak olan Buhar santralı alınan bilgiye göre 2006 yılı ortalarında devreye alınacaktır. 1994 yılında işletmeye alınan Mut ilçesindeki 3x50 MW kapasiteli Gezende HES , su kapasitesine bağlı olarak enelde tek grup çalışmaktadır. Üretilen enerji enterkonnekte şebekeye bağlı olarak İç Anadolu Bölgesine akmaktadır. Ancak programlı olursa Bölgemize tahditli olarak kısa süreli 154 kV iletim sisteminden enerji vermektedir. Silifke ilçesi Göksu nehri üzerinde 1970‘li yıllarda planlanan ve istimlakı yapılan Silifke-Mut yolu üzerinde bulunan 420 MW ’ lık Kayraktepe HES baraj inşaatı için Dünya Bankası kredisinin yaklaşık % 20 ‘ lik bölümü kullanılmıştır. Bu kredi kapsamında 1990 yılında DSİ tarafından Taşucu Burunucu mevkiinde sosyal site ve tesisleri yapılmış , baraj inşaatının şantiye ve iç ihtiyaç enerji ihtiyacını karşılayacak olan yaklaşık 15 km uzunluğunda 30 kV Taşucu TM - Kayraktepe şantiyesi ENH, 1987 yılında yapılmış ancak baraj inşaatı için bir faaliyet yapılmamıştır. Yapılan ENH boşta bekletilmiş, toplatılması veya TEDAŞ’a devri için çalışma yapılmaktadır. Barajın yapılması halinde elektrik üretimi ve civardaki tarım alanlarının sulama ihtiyacını gidereceği gibi aşırı yağışlarda Göksu nehrinin taşarak Silifkeyi basması önlenmiş olacaktır. Nükleer Enerji santral yeri olarak gündemden düşmeyen Akkuyu mevkiine 36 km. uzaklıktaki Kayraktepe barajının ertelenmesi düşündürücüdür. Mersin Bölgesi 154 kV enerji akışı yönünden ; doğudan beslenmektedir. İletim hatlarındaki enerji akışı, bir arıza vb. çalışma olduğunda etkilenmektedir. Bu nedenle alternatif üretim kaynağı yaratılmalı , bu da olmazsa doğudan ilave iletim hatları ile enerji akışı yapılmalıdır . Doğudan batıya enerji iletimi için en son 1994’de Çatalan Barajı ile Nacarlı TM arasında 154 kV ÇD iletim hattı yapılarak devreye alınmıştır. MERSİN BÖLGESİNİN OG DAĞITIM SİSTEMİ : Mersin Şehir şebekesini besleyen YG Trafo Merkezleri doğudan batıya doğru ; TM adı Gerilim Kurulu güç Fiili güç 1 – Nacarlı TM …… 154/31,5 kV 50/63 MVA + 30/50 MVA 39+39= 78 MW 2 – Termik TM …… 154/31,5 kV 50 MVA 30 MW 3 – Mersin 1 TM …. 66/15 kV 16/20 MVA + 16/20 MVA 13,7+13,8=27,5 MW 4 – Akbelen TM …… 154/31,5 kV 50/63 MVA + 80/100 MVA 74+42= 116 MW 5 – Mersin 2 TM ……154/31,5 kV 80/100 MVA 86 MW olmak üzere TEİAŞ’a ait toplam 5 adet Trafo Merkezi bulunmaktadır. TM Toplam kurulu güç ……….... 337,5 MW Mersin merkez toplam yükü ……… 250 MW civarındadır. Mersin bölgesinde bulunan Trafo Merkezlerindeki İletim trafolarının karakteristik bilgileri ve yük durumları ekte tablo olarak verilmiştir. Nacarlı TM ile Termik TM genelde Büyük Sanayi Bölgesini, Mersin1 , Mersin2 ve Akbelen TM ‘ler ise genelde şehir merkezi ve yerleşim bölgelerini beslemektedir. Ancak ring bağlantılar nedeniyle gerektiğinde Akbelen TM , Termik TM ve Nacarlı TM arasında yük aktarmaları yapılmaktadır. Yük aktarımlarında Trafo Merkezlerinde mevcut güç trafolarının kapasitesi yetersiz kaldığından besleme sorunları yani enerji kısıtlamaları yaşanmaktadır. (Zorunlu enerji kesintileri) Aynı şekilde enerji dağıtım sisteminde de normal işletme ve yük aktarma durumlarında hattın kapasitesinin yetersiz olması nedeniyle sıkıntılar yaşanmaktadır. OG dağıtım sisteminde önemli İndirici ve Dağıtım Merkezlerinde günlük işletme kayıtlarının alınması, açan fiderlerin anında kapatılması , uzaktan kumanda sistemi olan merkezlerde açan kesicilere acil müdahale yapılması için 24 saat görevli operatör bulundurulmalıdır. Bu durumda merkezlerimizdeki enerji besleme ve dağıtımları ve yük akışları yakından takip edilecek, enerji kesintileri asgari seviyeye inmiş olacak dolayısıyla işletme olarak sisteme hakim olunacaktır. İlimizde 1976 ve 1997 yıllarında hazırlanan Master projelerde ( İmtiyazlı şirket ÇEAŞ ‘ın sanayi ve kırsal alanlarda enerji iletim ve dağıtımını yapması nedeniyle ) sadece yerleşim birimleri dikkate alınmıştır. 12 Haziran 2003 den sonra devir alınan OG iletim ve dağıtım sistemlerinin revize edilmesi ve ilave yatırımlarla iyileştirilmesi için acilen ilave master proje hazırlanmalıdır. Bu durumda Sanayi bölgelerine enerji iletim ve dağıtımında rahatlamalar olacaktır. ÇEAŞ döneminde Mersinin doğu bölgesinde bulunan Demirhisar mevkiinde Mersini besleyecek olan 6. TM nin planlanmaya alınması ile doğudaki sanayi bölgesine Nacarlı TM ile birlikte sağlıklı enerji dağıtımı planlanmış ve proje çalışmaları yapılmıştır. Mersinin doğusunda yoğun olarak bulunan sanayi bölgesi için, alternatif beslenme yönünden 154/31,5 kV luk Demirhisar Trafo Merkezinin süratle yapılması gerekmektedir. Mersin ve civar bölgesinin mevcut yükü , bu 6 adet Trafo Merkezi tarafından paylaşılacağı için arıza veya periyodik bakımlarda bölgenin enerjisi diğer TM leri ve besleme hatlarından sağlanacak dolayısı ile enerji kesintileri giderilmiş olacaktır. Mersin Bölgesi 154 kV enerji akışı yönünden ; doğudan beslenmektedir. İletim hatlarındaki enerji akışı, bir arıza vb. çalışma olduğunda etkilenmektedir. Bölgenin enerji dağıtım merkezi tespit edilerek ( Demirhisar TM olabilir ) TEİAŞ tarafından 380/154 kV şalt sisteminin kurulması halinde kaliteli ve kesintisiz enerji iletimi yapılabilecektir. Adana - Mersin arasındaki enerji iletiminin 380 kV ile yapılması halinde bölgemiz için alternatif beslenme durumu sağlanmış olacaktır. ÇEAŞ-TEDAŞ geçişi nedeniyle kırsal alanlarda yapılan ıslah yatırım projeleri şehir merkezlerinde de yapılmalıdır. B. Sanayi tesislerini besleyen hatlardaki işletme ve bakım sorunları ele alınmalı, enerji kesintileri, dalgalanmalar ve gerilim düşümleri için önleyici tedbirler alınmalı, yatırımlar yapılırken kesinlikle İşletme ve Yük Dağıtım sistem Müdürlükleri ile birlikte periyodik koordinasyon çalışmaları yapılmalıdır. İşletme ve Yük Dağıtım Sistem müdürlüklerinden bağımsız ıslah ve yatırım çalışması yapılmamalıdır. OG SİSTEMDEKİ SORUNLARA ALTERNATİF ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1- Bölge içinde yük durumuna göre enerji dağıtım planının olmaması nedeniyle tüketim noktalarında gerilim seviyeleri farklı değerlerde olmaktadır. Örneğin zamanında gereken yatırımların yapılmaması nedeniyle çok uzun dağıtım gruplarındaki tüketicilerin kesintisiz ve kaliteli enerji alamaması özellikle puant saatlerde sıkıntı yaratmaktadır. (Sanayi işletmeleri, Sulama grupları ,Yayla ve Deniz tatil siteleri) 2- Kış mevsimi diğer bölgelere göre kısa süren Mersin’de odun-kömür yerine kullanımı ve ekonomik olması nedeniyle tercih edilen elektrikli ısıtma cihazlarının devreye alınması sonucu oluşan ani yük artışlarına karşı ( Diğer mevsimlerde bu maksimum güçlerin ortalama % 65‘i çekilmektedir.) dağıtım hatlarının ve trafo tesislerinin mevcut yüklenme durumları ve çıkan sorunlar tespit edilmelidir. Etkin bir yük izleme ve yönetim sistemleri olan SCADA Sistemleri ve Enerji Yönetimi Sistemleri (EYS) uygulanmalıdır. 3- Bölgede yağmur yağdığında veya rüzgar çıktığında dahi sanayi ve yerleşim birimlerinde elektrik her an kesilebilir endişesi yaygınlaşmıştır. Aslında DM binaları ile OG-AG dağıtım hatlarının periyodik kontrol ve bakımlarının düzenli olarak yapılmaması sonucunda bir süre sonra sürekli arızalar yaşanmakta ekipler arızadan başka bir işe bakamamaktadırlar. 12 Haziran 2003 tarihi itibarı ile ÇEAŞ tan devir alınmış olan büyük aralıklı OG EDH larının ve dağıtım merkezlerinin personel ve ekipman yetersizliğinden dolayı gerekli kontrol ve bakımlarının yapılmadığı , sadece arızalara müdahale edildiği görülmüştür. 4- TEDAŞ’a devir alınan EDH larında uzaktan kumanda ile manevra izni verilmediği için geçici arızalarda akabinde EDH na tekrar enerji verilememektedir. Bölgemizde devir alınan sanayi bölgelerini besleyen hatlarda arıza ve bakımlarda TEDAŞ daki personel ve ekipman eksikliğini en azından geçiş döneminde TEİAŞ ın katkısı ile gidermesi yerine aradaki koordinasyon eksikliğinden dolayı arıza süreleri çok fazla uzamaktadır. Özetle üretenin ayrı, iletenin ayrı, dağıtanın ayrı olduğu bir yapılanma da ister istemez organizasyon bozuklukları , projeden tutun uygulamaya kadar beraberinde yığınca problemleri getirmektedir. 5- Şehir ve ilçe merkezlerinde OG Elektrik sistemlerinin bakımsız olduğu, Şehir ve ilçe merkezlerinde ve özellikle Tarsus yönünden Mersine girişte karayolunun her iki tarafındaki OG-AG müşterek şebekede İller Bankası döneminden kalan vibre beton (VBA) direklerin çeşitli nedenlerle eğildiği hatta kimi yerde nakilin direği tuttuğu tespit edilmiştir. TEDAŞ yatırımlarında ilçe ve köylerde mevcut hatların yeraltına alınması, havai hatların ıslah edilmesi, ilave OG-AG şebeke yapılması yeralırken bugüne kadar Tarsus yolu üzerinde ıslah çalışması yapılmamıştır. Yol üzerinde de açıkça görüleceği gibi sadece 3.şahıs abonelerine irtibat alınan direkleri projesine uygun yenileme yaptırmıştır. 6- Belediyelerin yeni imar sahalarını oluştururken enerji ihtiyaçlarının nereden ve nasıl karşılanacağı hususunda bir çalışma ve düzenlemenin yapılmadığı görülmüştür. Bu nedenle imarlı bölgelerde daha sonradan enerji hatlarının geçişi için bu yerlerin kamulaştırılması da hayli zor olmaktadır. 7- Tarsus-Mersin girişinin, Mezitli çıkışında olduğu gibi Adanalıoğlu kavşağından itibaren OG-AG elektrik şebekesi ve yol aydınlatmaları için ele alınması veya tadil edilmesi gerekmektedir. 8- Yenice-Çukobirlik arasında olduğu gibi Müesseselerin enerji alışverişini ayırmak için yapılan Tadilatlar dağıtım hattında sıkıntı yaratmıştır. Adana ve Mersin bölgelerinin kayıp hesapları yönünden Enerji Dağıtım hatlarını birbirinden izole etmek yerine alış-veriş sayaçlı kesicili sekonder korumalı Dağıtım Merkezi (DM) kurularak (mevcut ise kullanılarak) enerji akışının kesilmemesi, aksi halde asıl kayıpların uç bölgelerdeki yüklerden dolayı hatlarda oluşacağı için kaynağa yakın bölgelerin sırf kayıp hesapları için diğer uzak kaynağa aktarılmaması gerekmektedir. 9- Çukobirlik merkezinden yaklaşık 10km uzunluktaki 30kV Yenice EDH ve 30/15kV İndirici merkez beslenmekte, Çukobirlik sınırına kadar 15 kV luk müşteriler Yenicedeki 30/15kV merkezden beslenmektedir. Bu durum 30 kV ve 15 kV hatlardaki gerilim düşümü ve hat kayıplarını artırmıştır. Bu nedenle Yenice-Çukobirlik arasındaki Arıklı mevkiinde yol kenarına İndirici Merkez kurulması, 30+15kV hatların bu merkezden 2 ye ayrılarak beslenmesi halinde enerji kesintileri asgaride olacak, gerilim düşümü ve kayıplarda iyileşme olacaktır. 10- 30 kV Tarsus TM - Yidaş DM arasına Tarsus-Adana karayolu atlamasının olduğu yerdeki boş alana 2*3*477 MCM ENH’ndan girdi-çıktı yapılarak DM tesis edilmelidir. Buradan beslenecek şekilde Tarsus ve Yenice yönünde yolun her iki tarafına OG-AG şebeke tesis edilmelidir. Bu yatırım Tarsus ve Yenice arasındaki gelişigüzel dal-budak yapılan OG dağıtım sistemini düzenli bir hale getirecektir. 11- Nacarlı TM den 30 kV hat çıkışı ile yaklaşık 1km. ilerideki Tarsus-Mersin karayolu kenarında bir Dağıtım Merkezinin yapılarak beslenmesi, buradan Huzurkent Beldesinin müstakil beslenmesi, karayolunun Tarsus ve Mersin yönündeki hatlarına ayrı ayrı çıkış verilmelidir. Bu şekilde Huzurkent DM-Polma DM arasında da mevcut hatlar üzerinden irtibat sağlanmış olacaktır. 12- Yukarıda bahsedilen TEİAŞ’a ait planlanan Demirhisar TM ne alternatif seçim olarak Çimsa fabrikası karşısındaki mevcut 154 kV’luk Büyük Yakaköy TM düşünülebilir. Sadece Çimsa fabrikasını 154/6,3kV – 3*25/31,25 MVA ‘lık sistemden besleyen ancak Çimsa fabrikasının 65MW’lık Enerjisa Termik Santralından direk beslenmesinden sonra boşta kalan , Nacarlı TM ve Enerjisa TM arasındaki B.Yakaköy TM halen 154 kV girdi-çıktı bağlantılı olarak boşta beklemektedir. 154 kV basınçlı havalı kesicilerin ıslah edilmesi, mevcut 6,3kV Çimsa fabrikasına ait DM binası yerine 30 kV DM binası yapılması ve buradan 30kV çıkışların yapılması halinde 154 kV B.Yakaköy TM , yakın bölgedeki Sanayi kuruluşları için önemli bir enerji iletim ve dağıtım sistemi olarak kullanılması mümkündür. Şöyle ki ; * 1.Organize Sanayi Bölgesi 154/31,5kV Nacarlı TM’den 3*477MCM çıkışlı 9 beton direkli ENH ile müstakil beslenmekte olup mevcut kurulu güç 36 MVA olup fiili çekilen güç 5 MW, aylık elektrik tüketimi 2.000.000 kWh civarındadır. Yine 1.OSB içinde bulunan 6 beton direkli 2*3*477MCM çıkışlı Trakya Cam Sanayi’nin sözleşme gücü 9.600 kW , aylık elektrik tüketimi 6.000.000 kWh’dır. 380 hektar büyüklüğündeki 1.OSB içinde toplam 135 sanayi parselinden 65 adedi faal, diğer 65 adedi inşaa halindedir. Kalan 5 adedi arazi, yerinin uygun olmaması nedeniyle şu anda boştadır. Önümüzdeki 1 yıl içinde 1.OSB sahasında inşaat çalışmaları biteceğinden çekilen fiili güç artacak, şu anki şartlarda aylık elektrik tüketimi de mevcut tüketimin 2 katına (12.000.000kWh) çıkacaktır. 1.OSB sahası dolduğu için 2.OSB için yer belirlenmiş olup alt yapı çalışmaları devam etmektedir. * B.Yakaköy TM’den 2,5km. uzaklıkta dağ (kuzey) tarafında bulunan 2.Organize Sanayi Bölgesi enerji ihtiyacının karşılanması da mümkün olacaktır. 300 hektar büyüklüğündeki 2.OSB içinde Haziran 2005 tarihine kadar alt yapı çalışmasının tamamlanması ve parselasyona geçilmesi planlanmaktadır. Aylık elektrik ihtiyacı şu anki şartlarda 10.000.000 kWh olarak tahmin edilmektedir. * B.Yakaköy TM-30 kV DM den 800 m. ilerideki 30kV Polma DM – ACS DM 2*3*477MCM EDH na 240mm2 XLPE kablo ile girdi-çıktı saplama yapılması, (Bu durumda dağıtım ve besleme yeri yönünden işletmeye uygun gözükmeyen 30 kV ACS DM ’ nin iptal edilmesi halinde K.Yakaköy DM ’ ne doğrudan iletim sağlanmış olacaktır. ) * ACS DM nin iptal edilmesi halinde DM- Gıdasan EDH çıkışının da iptal edilerek B.Yakaköy TM’den Doğu ve Batı yönünde 2 çıkışlı olarak doğrudan beslenmesi Sanayi işletmelerini oldukça rahatlatacaktır. * Tarsus yolu üzerindeki Asfalt (Deliçay) İndirici-Leyland Merkezi 2*3*477 MCM EDH nın B.Yakaköy TM-30 kV DM’ ne aktarılması. 13- Çevresindeki büyük ve küçük sanayi bölgesini besleyen bir merkez olan K.Yakaköy DM , yukarıda da belirtildiği üzere B.Yakaköy TM girdi-çıktı bağlantısı yapıldığı taktirde , diğer taraftan Akbelen TM ve Termik TM arasında bağlantılı, daha sağlıklı ve güvenli hale gelecektir. Bilindiği üzere gerilim düşümü ve dalgalanmalar nedeniyle Meyna-Soda hattı müşterileri halen Termik-Kromsan 3*266MCM EDH ‘ dan beslenmektedir. 14-. K.Yakaköy DM çıkışlarında havai hat ile çıkış yapıldığından aynı direkte 30 kV Çupasan EDH , 15 kV TRT EDH ve 15 kV Demirhisar EDH devreleri birlikte olduğundan arıza veya diğer müdahalelerde tüm devrelerde enerji kesimi olmaktadır. Bu durumda fiziki olarak çıkış mümkünse belirli bölgelere kadar hattın yeraltı kablosuna dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu durumda; Meyna – Soda hattındaki gerilim düşümü de ortadan kalkmış olacaktır. (Gerilim düşümü ve dalgalanmalar nedeniyle ENH , Termik TM’ne aktarılmıştır.) K.Yakaköy DM - Çupasan DM- Meyna DM arasında yapılan manevralar sırasındaki elektrik kesintileri aynı direkte giden devrelerdeki arızada diğer devrenin elektriğinin kesilmesi sıkıntıları giderilmiş olacaktır. 1960 yıllarında yapılan Bakır , Swallow, Raven karışımlı15 kV TRT hat çıkışının K.Yakaköy DM’den itibaren iptal edilmesi, K.Yakaköy DM’deki Teşekkülümüze ait 30/15kV -1,5MVA trafo tesisinin demontajının yapılarak TRT Kazanlı Verici İstasyonu tesisi, yakından geçen 30kV Meyna –Soda ENH’dan irtibatla branşman verilerek besleme yapılabilir. (K.Yakaköy DM’den Çupasan DM yükü eksileceği için ilave yük olmayacaktır.) Bu durumda TRT hattının civar hatlarda yarattığı endüksiyon etkisi de ortadan kalkmış olacaktır. TRT hattının toplanması halinde aynı paralelde giden 30 kV Meyna-Soda hattı çift devreli yapılarak hattın doğu ve batı yönündeki müşteriler o yöndeki devreden beslenebilir.
15- 15 kV ‘luk K.Yakaköy DM-Demirhisar EDH-Aynaz branşman hattı , mülkiyeti DSİ ye ait olup hat sonunda bulunan motopomp tesislerinin beslenmesi için yapılmıştır. ÇEAŞ döneminde 1990 yıllarında hazırlanan raporda hattın işletme ömrünü tamamladığı bu nedenle hat üzerinde direk,nakil,izolatör vs. için bakım çalışmasının ekonomik olmayacağı, bu nedenle yeniden hat yapılması gerektiği belirtilmişti. Bu nedenle işletme tarafından daha sonraki yıllarda sadece izolatör ve nakillerde yenileme yapılmıştır. Hat güzergahının kışın bataklık haline gelmesi arıza durumunda çalışmayı zorlaştırmaktadır. Bu 15 kV hattın üzerindeki müşteri gruplarının en yakın hatlara dağıtılması veya zaman içinde bu hattan enerji müsaadesi verilmemesi, bu şekilde hat üzerindeki müşterilerin yakınına müşteri hattı yaklaştığında gerilim seviyeleri de göz önüne alınarak aktarmalar yapılması düşünülebilir. 16- 30 kV ’ luk İletim özellikli hatlar ile bunların dağıtımı ve korumasını sağlayan OG Dağıtım ve İndirici Merkezi binalarındaki periyodik kontrol ve bakım işleri ile arızaların giderilmesi için İşletme Müdürlüğü bünyesinde müstakil primer ve sekonder ekipleri ve ekipmanları oluşturulmalıdır. 17- Ulaşılması güç veya uzak olan bölgelerdeki kesicili manevra işlemleri için mevcut uzaktan kumanda sistemlerinin kullanılması, mevcut fiderlerdeki tekrar kapama sistemleri işletmenin durumuna göre değerlendirilmelidir. Tekrar kapama ve uzaktan kumanda sistemlerinin gereken DM’ lerine konulması halinde enerji kesintileri asgariye çekilmiş olacaktır. 18- Bilindiği gibi Karaduvarda 1970 yılında kurulan Mersin Termik Santralı 4x25 MW kapasitesi ile yıllardır Mersinin enerji ihtiyacını karşılamaktaydı. Uzan grubunun ÇEAŞ’ ı aldığı 1993 yılında Mersin Termik Santralı bir yıl çalıştırılmış, santral ekonomik ömrünü tamamladığı gerekçesiyle 1994 yılında Bakanlık onayı alınarak santral kapatılmıştır. Burada Bölgenin enerji ihtiyacını karşılayacak bir santralin kurulması için fizibilite çalışmalarının yapılması gerekmektedir. 19- Enerji yönetiminde yapılan yanlışlıkların en önemli göstergelerinden biri de, ( ülke ekonomisinde ciddi bir maliyet unsuru olarak ) üretilen elektrik enerjisinin dağıtım şebekelerinde kayıp edilmesidir. Bu nedenle mevcut hatların bakım, revizyon ve yenileme çalışmaları ciddi olarak etüt edilmeli ve programa alınmalıdır. Bölge içindeki 15 kV Mersin TM – 2600 Erdemli köyleri hattı , 30 kV Güzeloluk grubu hattı , 30 kV Taşucu TM - Sarıkavak hattı, 15 kV Demirhisar EDH – Aynaz branşman hattı , 15 kV Bekirde grubu hattı , 30 kV Leyland giriş-çıkış hattı gibi örnekleri daha da fazla olan uzun ve eski hatların kayıpları ve gerilim düşümünün önlenmesi, ayrıca elektrik iletiminin sürekli ve kaliteli olması için revizyon ve yenileme çalışmalarının yapılması , hatta ekonomik ömrünü tamamlamış olan Aynaz grubu gibi hatların gerekiyorsa yeniden tesisi veya üzerindeki yüklerin diğer hatlara aktarılması, besleme noktalarının yenilenmesi veya çoğaltılması, uzun grupların bölünmesi gibi çalışmalarının yapılması gerekmektedir. 20- Mersin Bölgesi 154 kV enerji akışı yönünden ; doğudan beslenmektedir. İletim hatlarındaki enerji akışı, bir arıza vb. çalışma olduğunda etkilenmektedir. Bölgenin enerji dağıtım merkezi tespit edilerek TEİAŞ tarafından 380/154 kV şalt sisteminin kurulması halinde kaliteli ve kesintisiz enerji iletimi yapılabilecektir. Adana - Mersin - Mut gibi uzak bölgeler arasındaki enerji iletiminin de 380 kV ile yapılması halinde bölgemiz için alternatif beslenme durumu sağlanmış olacaktır. ÇEAŞ-TEDAŞ geçişi nedeniyle kırsal alanlarda yapılan ıslah yatırım projeleri şehir merkezlerinde de yapılmalıdır. B. Sanayi fabrikalarını besleyen hatlardaki işletme ve bakım sorunları ele alınmalı, enerji kesintileri, dalgalanmalar ve gerilim düşümleri için önleyici tedbirler alınmalı, yatırımlar yapılırken kesinlikle İşletme ve Yük Dağıtım sistem Müdürlükleri ile birlikte periyodik koordinasyon çalışmaları yapılmalıdır. İşletme ve Yük Dağıtım Sistem müdürlüklerinden bağımsız ıslah ve yatırım çalışması yapılmamalıdır. 21- 66 kV Termik – Mersin TM , 30 kV Tarsus TM-Çukurova İplik DM ÇD EDH, 15 kV Mersin TM – 2600 Erdemli köyleri hattı gibi iletim özellikli hatların şehir içindeki tehlikeli yapılarla ilgili bölümlerinin güzergahının deplase edilmesi veya iptal edilerek şehrin içerisindeki görüntü kirliliğine, yapılara, yapı arsalarına engel oluşturulmasına son verilmelidir. 22- Şehir ve ilçe merkezindeki müşterek özellikli havai hatların , yerleşim merkezi dışına kadar olan bölümünün yeraltı kablolu hale getirilmesi gerekmektedir. 23- Nacarlı TM den ÇD çıkarak yaklaşık 800m. ileride DM yapılmalı, buradan Huzurkent ve yol kenarındaki OG / AG şebeke beslemeleri yapılmalıdır. Bu şekilde Huzurkent DM-Polma DM arasında da irtibat sağlanmış olacaktır. 24- ÇEAŞ döneminde Demirhisar bölgesinde Mersini besleyecek olan 154/31,5 kV TM nin planlanmaya alınması ile doğudaki sanayi bölgesine Nacarlı TM ile birlikte sağlıklı enerji dağıtımı planlanmış ve proje çalışmaları yapılmıştır. Mersinin doğusuna yığılı olan sanayi bölgemiz için, alternatif beslenme yönünden 154/31,5 kV luk Demirhisar TM nin süratle yapılması gerekmektedir. Mersin ve civar bölgesinin mevcut yükü , sözkonusu TM leri tarafından paylaşılacağı için arıza veya periyodik bakımlarda bölgenin enerjisi diğer TM leri ve besleme hatlarından sağlanacak dolayısı ile enerji kesintileri giderilmiş olacaktı. Yukarıda 2.3 te açıklandığı gibi bu merkezin 380/154kV olarak yapılması halinde tüketim olarak uç bölgede bulunan Mersin bölgesinde iletim sisteminden veya yük durumundan kaynaklanan gerilim düşümleri de önlenmiş olacaktır. 25- Çukurova Bölgesinde özellikle rutubetli yerlerde sis tipi izolatörler kullanılmakta, Bina tipi trafo tesislerinde açık tip hücrelerde ise TEDAŞ reçineli izolatör kullanımını yasakladığından ayırıcı, geçit, bara mesnet izolatörleri; porselen tip olarak kullanılmaktadır. Ancak 2003 yılı itibarı ile Bina tipi trafo tesislerinde OG hücrelerin Metal mahfazalı modüler hücre olarak kapalı tip pano kullanılması şartı getirildiğinden açık tip hücre yapımı terkedilmiştir. Açık tip hücrede reçineli bara mesnet izolatör kullanımı yasaklandığı halde kapalı tip hücrelerde imalatçı firmalar tarafından kullanılan ayırıcı mesnetleri, geçit izolatörleri, bara mesnetleri (hem de asgari emniyet açıklığında) reçineli tip olarak kullanılmaktadır. Hücre içindeki ısıtıcılar bir nedenle devre dışı kaldığında reçineli izolatörler üzerinden rutubetli ortamda gövdeye atlama olacaktır. Bu nedenle imalatçı firmalara rutubetli bölgeler için modüler hücrelerde porselen izolatör kullanma şartı getirilmelidir. Kapalı tip panolarda asgari emniyet açıklığı kullanıldığından rutubetli bölgeler için izoleli bara kullanılması, ayrıca kullanılan hava izoleli ayırıcı veya yük ayırıcıların rutubetli ortamda çalışması sorun yaratacağından vakum veya gazlı ortamlı seçilmesinde fayda görülmektedir.
|
Tanıtım
MERSİN ŞUBE
GÖRÜŞ / RAPOR
2025 YILI SMM VE BÜRO TESCİL BAŞVURULARI BAŞLIYOR
