Sinop’ta yapılmak istenen nükleer santral için hazırlanan olumlu ÇED Raporu’na karşı açılan davayı, Danıştay’ın bozma kararına rağmen ikinci kez reddeden Samsun 3. İdare Mahkemesi’nin kararı Danıştay tarafından bir kez daha bozuldu. Danıştay 4. Dairesi kararında, ÇED raporunda atıfta bulunulan uluslararası anlaşmadan Japonya’nın çekildiği, dolayısıyla anlaşma hükümlerine uygun olarak kullanılacağı belirtilenden başka bir teknoloji kullanılması durumunda ise ÇED raporunun geçerliliğini kaybedeceğine dikkat çekti.
 

Sinop İnceburun`da yapımı planlanan Sinop Nükleer Güç Santralı Projesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı`nca 2020 yılında verilen "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali için yerel halk, TMMOB ve EMO`nun da dahil olduğu meslek odaları ile demokratik kitle örgütleri tarafından dava açılmıştı. Davaya bakan Samsun 3. İdare Mahkemesi, 8 Nisan 2022 tarihinde ret kararı vermiş, bu karar Danıştay 6.  Dairesi`nce 8 Aralık 2022 tarihinde bozulmuştu. Ancak Samsun 3. İdare Mahkemesi bozma kararına uymayıp, ilk kararında ısrar ederek 6 Haziran 2023 tarihinde bir kez daha davayı reddetti. Davacıların tekrar temyiz başvurusunda bulunması üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu "ivedi yargılama usulü kapsamındaki uyuşmazlıklarda mahkemelerin ısrar hakkının bulunmadığı, Mahkemece verilen kararın ısrar kararı olarak nitelendirilemeyeceği" gerekçesiyle dava dosyasını incelenmek üzere Danıştay 4. Dairesi`ne gönderdi.

Danıştay 4. Dairesi`nce 29 Şubat 2024 tarihinde verilen kararda, ÇED raporunda, teknoloji, finansman, maliyet, ekonomik etki değerlendirilmesi, işletme, enerji satışı, iletim hatları gibi birçok konuda Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Japonya Hükümeti arasında imzalanan uluslararası anlaşma hükümlerinin esas alındığı, ancak, Japonya Hükümetinin anlaşmadan çekildiğine dikkat çekildi. ÇED raporuna göre uluslararası anlaşma hükümlerine uygun olarak kullanılacağı belirtilen, Mitsubishi Heavy Industry ve AREVA firmalarının ortak yapımı olan ve bu şirketler adına tescilli olan ATMEA1 basınçlı su reaktörünün başka firmalar tarafından kullanılmasına olanak bulunmadığından projenin bu koşullarla gerçekleştirilemeyeceği kaydedildi. Kararda, "Dolayısıyla, santralin teknolojisi ve bu kapsamdaki çevresel etkiler, güvenlik ve önlemlere ilişkin unsurların da geçerliliğinin bulunmadığı ileri sürülmesine rağmen İdare Mahkemesince, bu hususta herhangi bir inceleme ve değerlendirme yapılmadığı görülmüştür" denildi.

ÇED raporunda projenin teknolojisinden kaynaklanan çevresel etkilerinin ATMEA1 tipi reaktöre göre belirlendiği, başka bir teknoloji kullanılması durumunda, ÇED raporunun geçerliliğini kaybedeceğinin anlaşıldığı belirtilen kararda, şu görüşlere yer verildi:

"İdare Mahkemesince, öncelikle ÇED raporunda atıfta bulunulan Uluslararası Anlaşmanın halen yürürlükte olup olmadığının tespit edilmesi, anlaşmanın hükümsüz kaldığının ve proje şirketinin değişmesinin söz konusu olduğunun anlaşılması durumunda, ATMEA1 basınçlı su reaktörünün herhangi bir başka proje şirketi tarafından kullanılıp kullanılamayacağının, diğer bir ifadeyle, bu reaktörün uluslararası anlaşmadan bağımsız olarak alanda inşa edilebilme olanağının bulunup bulunmadığının öncelikle incelenip gerekirse bilirkişilerden ek rapor alınarak açıklığa kavuşturulması suretiyle işin esasına girilmeden bir karar verilmesi gerekmektedir."

Yeniden Bilirkişi İncelemesi

İdare Mahkemesince, uyuşmazlığın çözümünün özel ve teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle, üniversitelerin ilgili bölümlerinden birçok farklı uzmanlık alanından seçilen bilirkişilere keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırıldığı belirtilen kararda, şöyle denildi:

"Ancak, projenin etki alanı, kümülatif etki değerlendirmesi, deprem, depremsellik, tsunami, jeolojik ve aktif faylara yönelik araştırmalar, yapıların tasarımı gibi yukarıda belirtilen konularda bilirkişi raporunda yer alan tespitlerin, ÇED raporunun, davalı idare ile müdahiller tarafından yapılan itirazların ilgili mevzuatla birlikte incelenerek bilirkişi raporunun bu kısımlarının hükme esas alınabilecek yeterlikte olmadığı sonucuna varılarak karar verilmiş ise de; belirtilen bu hususların hakimin hukuki bilgisi ile çözümü mümkün olmayan, özel ve teknik bilgi gerektirdiği dikkate alındığında, tarafların bilirkişi raporuna yönelik itirazlarının karşılanmasına ve Mahkeme tarafından bilirkişi raporunda yetersiz veya çelişkili görülen inceleme, tespit ve değerlendirmelerin giderilmesine yönelik olarak ek bilirkişi raporu alınması ya da yeniden oluşturulacak bir heyetle keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle alınacak rapora göre yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir."

Kararda, bilirkişilerce ÇED raporunda eksik, yetersiz veya çelişkili hususlar tespit etmekle yetinildiği, nihai bir değerlendirme yapılmadığının anlaşıldığı, bu hususların ÇED raporunun tamamını kusurlandırıp kusurlandırmayacağı yönünde ortak bir görüş belirtilmesi gerektiği vurgulandı.

Danıştay 4. Dairesi, bu gerekçelerle Samsun 3. İdare Mahkemesi`nin davanın reddi yolundaki kararını hukuka aykırı bularak bozdu.

Fotoğraflar