Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İzmir Şubesi Yönetim Kurulu, lityum iyon bataryalara ilişkin yanıltıcı haberlerin sıklaşması üzerine bugün (13 Ağustos 2024) yazılı bir basın açıklaması gerçekleştirdi. Bataryaların nedensiz alev almayacağına dikkat çekilerek, güvenli kullanımı için dikkat edilmesi gereken konular açıklandı. Dış darbeler veya düşme nedeniyle batarya içinde oluşan hasarların kısa devreye neden olabileceğin belirtildiği açıklamada, ekonomik ömrünü tamamlamış, şarj olmayan bataryaların ise kullanılmaması tavsiye edildi. Açıklamanın tam metnine yazımızın devamından ulaşabilirsiniz.
 

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ BASIN AÇIKLAMASI

EMO İzmir Şubesi‘nden Batarya Uyarıları

BATARYA GÜVENLİĞİ İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Taşınabilir elektrikli veya elektronik cihazların artmasıyla birlikte lityum iyon bataryalar günlük hayatımıza her geçen gün daha fazla giriyor. Cep telefonundan, otomobile kadar çeşitli büyüklüklerde batarya içeren şarj edilebilir cihazı birlikte kullanıyoruz. Teknolojik gelişime paralel olarak bu cihazların sayısı ve üzerlerindeki bataryaların kapasiteleri de her geçen gün büyümektedir. Tüm dünyada batarya boyutlarını küçültüp, kapasitesini artırmak ve şarj süresini kısaltmak için araştırma ve geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Kullanım oranının artmasıyla birlikte batarya sorunlarına ilişkin şikayetler de doğal olarak artış göstermektedir. "Şarj edilirken yangın çıkardı", "Çantadaki telefon patladı" gibi cep telefonu bataryaları hakkındaki haberlerin yanına son dönemde diğer cihazlarda kullanılan bataryalara ilişkin de haberler eklenmeye başladı. Yanıltıcı ifade ve haberlerin sıklaşması üzerine Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İzmir Şubesi olarak, bataryalara ilişkin temel bilgileri hatırlatmak ve kamuoyunu bilgilendirme ihtiyacı duyulmuştur.

Geçtiğimiz hafta Denizli‘nin Merkezefendi ilçesinde bulunan ambalaj fabrikasında şarjda bırakılan telefonun "patladığı" haberleri basına yansıdı. Benzer şekilde sosyal medyada Çin‘de bir asansörde taşınabilir elektrikli bisiklet aküsünün yol açtığı bir yangının görüntüsü paylaşıldı. Sonrasında ise asansörlerde bulunan manyetik alanın lityum iyon bataryaları patlattığı yönünde yanıltıcı ifadeler dolaşıma sokuldu. Asansörlerde yüksek seviyede manyetik alana neden olabilecek herhangi bir kaynak bulunmadığından manyetik etkiyle patlamaya neden olduğuna yönelik açıklamalara itibar edilmemesi gerektiğini hatırlatırız. Normal şartlarda sağlıklı bir bataryası bulunan ve yine üreticisinin önerdiği gibi şarj edilen cihazların patlama veya alev alma riski bulunmamaktadır. 

Öncelikle haberlere konu olan lityum iyon bataryalar günlük hayatımızda en çok kullandığımız depolama birimidir. Cep telefonları, dizüstü veya tablet bilgisayarlar, telsiz ve haberleşme cihazları, aydınlatma sistemleri, elektrikli ev aletleri, tabletler, dronlar ve tekneler, engelli araçları, golf arabaları, motosiklet, bisiklet gibi elektrikli araçlarda yaygın biçimde kullanılmaktadır. Sık kullandığımız bu cihazların hiçbiri nedensiz olarak patlamaz veya alev almaz.    

Patlama Nasıl Gerçekleşir?

Bataryalarda "patlama" olarak tabir edilen olgu ise aslında hızlı bir yanma işlemidir. Yanma süreci genellikle yakıtın oksijen varlığında ısı ve ışık emisyonu ile oksidasyonu ile bağlantılı olup, yanmanın gerçekleşmesi için yakıt, oksijen ve bir ateşleme kaynağı gerekmektedir. Bu bileşenlerin tanınması ve etkileşimlerinin kontrol edilmesi, güvenlik açısından kritik öneme sahiptir. Lityum iyon pillerde yakıt ve oksijen hali hazırda mevcut iken, ateşleyici unsur ise arıza ya da hasardan kaynaklı olarak akünün içindeki kısa devre oluşturan parçadan kaynaklanmaktadır. Hasar veya arıza nedeni ile oluşan kısa devre ısınmaya yol açar ve bu aşırı ısınmaya bağlı olarak patlama riski oluşur. 

Güvenli Kullanım Nasıl Olmalı?

Kısa devre oluşmaması için öncelikle tüm elektrikli veya elektronik araçlar gibi batarya içeren cihazlar dikkatli kullanılmalıdır. Cihazın sağlığını da korumak için öncelikle şarj işlemi sırasında da gerekli özen gösterilmelidir. Şarj sırasında mutlaka üreticisinin tavsiye ettiği şarj üniteleri, araçları ve kabloları kullanılmalıdır. Darbe almış ve hasarlı olduğu çıplak gözle görünen, şekil bozukluğu veya aşırı ısındığı gözlenen bataryalar yetkili servis kontrolünden geçene kadar kullanılmamalıdır. Elektrikli bisikletlerde olduğu gibi bazen bataryalar sökülerek, şarj edilecek alanlara taşınabilmektedir. Bu sökme ve takma işlemleri kullanıcı kılavuzuna uyularak özenle gerçekleştirilmelidir. Söküp çıkarma işlemleri esnasında veya herhangi bir sebeple oluşan dış darbeler nedeniyle hasar oluşması ve kutupların deforme olması olasıdır. Taşıma sırasında düşen, darbe alan bataryalar kontrolden geçirilmeden kullanılmamalıdır. Tüm cihazlar gibi lityum iyon bataryaların da bir kullanım ömrü ve şarj olabilecekleri bir döngü sayısı vardır. Ömrünü tamamlamış artık şarj olmayan bataryalar yenileriyle değiştirilmelidir.  

Günümüzde günlük hayatımızın parçası olan ve teknoloji geliştikçe daha sık kullanacağımız bataryaların yanlış kullanılmaması için bireysel önlemlerin yanında kurumsal önlemlerin de sıklaştırılması gerekir. Teknik servislerin başka nedenlerle de gelse cihazlardaki bataryaları mutlaka test etmeleri ve güvensiz bataryaları değiştirmelerinin sağlanması gerekir. Ayrıca bataryaların bulunduğu ortamlarda darbeye veya aşırı ısınmaya maruz kalmaması için de önlem alınmalıdır. Bataryaların ömürlerini tamamlamalarının ardından tehlike yaratmayacak şekilde geri dönüştürülmesi için de başta yerel yönetimler olmak üzere ilgili tüm kurum kuruluşlar önlem almalıdır. 

Elektrik Mühendisleri Odası

İzmir Şubesi Yönetim Kurulu

13 Ağustos 2024